Kabızlık Nedir? Nasıl Engellenir?

Kabızlık toplumda oldukça sık karşılaşılan bir sindirim sorunudur. Genellikle hastalık olarak görülmez. Ancak pek çok hastalığa davetiye çıkaran bir sorundur kabızlık. Bu yazımızda kabızlık sorunu ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Kabızlık ( Konstipasyon) Nedir?

Kabızlık bağırsak hareketlerinin yavaş olmasına bağlı olarak dışkılamanın seyrek olması ve zorlu bir şekilde olmasıdır. Kabızlık tanısı konulması için aşağıda yer alan kriterlerin bir veya birkaçının sağlanıyor olması gerekmektedir.

• Haftada 3 kereden az dışkılama
• Zorlu dışkılama
• Dışkılama için dışkı yumuşatıcı ilaçlara ihtiyaç duyulması
• Dışkının sert olması
• Dışkılama ihtiyacının tek seferde giderilememesi
• Makatta gerginlik hiss

Tıbbi olarak haftada 3 kereden az ve zorlu dışkılamalar kontipasyon yani kabızlık sorunu olarak tanımlanır. Ek olarak yukarıda bahsedilen belirtilerde kabızlık ile ilişkilendirilmektedir.

Bristol dışkı sklası 2000 kişilik bir çalışma sonucunda dışkının sınıflandırılması için yapılmış bir tablodur. Haftada 3 kereden az dışkılama kabızlık kabul edilirken günde 3 kereden fazla dışkılanması da ishal yani inflammasyon olarak kabul edilmektedir.

Kabızlık tek başına ciddi bir sağlık sorunu değildir. Ancak makat hastalıklarının pek çoğu kabızlıkla bağlantılı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle kabızlık dikkat edilmesi ve önlem alınması gereken bir durumdur.

Kabızlık Türleri

Kabızlık tanısı konulurken genellikle Roma 4 kriterlerine başvurulur.

• Çok ve aşırı ıkınma
• Topaklı, sert dışkı
• Tam boşalamama hissi
• Anal bölgede tıkanıklık veya engel hissi
• Elle yardım veya parmakla boşaltma
• Haftada üçten daha seyrek dışkılama

Yukarıda bahsedilen kritelerin iki veya daha fazlası son 6 aydır devam ediyor ve genel dışkılamanın %25ini kapsıyorsa hastanın yaşadığı sorun kronik kabızlık olarak kabul edilmektedir. Aşağıdaki linkte Roma 4 kriterleri ve kabızlık konusunda yazılan bir makale bulunmaktadır. Ayrıntılı bilgi için makaleye göz atabilirsiniz.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5378729/

Kabızlık dışkılama zoruluğudur. Kronikleşen durumlarda bağırsak hareketlerinin yavaşladığı ve bozulduğu düşünülür.

Kabızlık Neden Olur?

Kabızlık beslenme, hareketsizlik gibi daha masum sebeplerle olabileceği gibi bağırsakta meydana gelen sorunlarla da alakalı olabilmektedir. Kabızlık nedenleri Primer ve Sekonder nedenler olarak iki grupta incelenmektedir.

Dışkı Geçişinin Yavaşlaması

Dışkı geçişinin yavaşlaması kabızlık nedenleri arasında önemli bir yere sahiptir. Sağlıklı bir bağırsakta dışkı kalınbağırsağın kasılmalarına bağlı olarak sıkıştırılır ve ittirilir. Ancak kalınbağırsağın bu özelliğinde meydana gelen bozulmalar dışkının yavaş geçişine neden olur. Dışkının kalınbağırsakta uzun süre beklemesi suyunun çekilerek sertleşmesine neden olur.Sertleşen dışkı ise vücuttan daha zor atılır.

Kasların zayıflaması ve dışkının sertleşmesi dışkının atılamamasına ve sürekli olarak bağırsakların dolu olmasına neden olabilir. Bu durumda kabızlığa ek olarak gaz, şişkinlik, karın ağrısı, sürekli olarak tuvalet ihtiyacının hissedilmesi gibi sorunlar yaşanabilmektedir.

Lifli Gıda Yönünden Yetersiz Beslenilmesi

Lifli gıdaların yeteri kadar tüketilmemesi dışkının sert olmasına ve buna bağlı olarak bağırsakaladan zor geçmesine neden olmaktadır. Dışkının bağırsaktan geçişi esnasında bağırsak dışkı içerisinde bulunan suyu emmektedir. Suyu emilen dışkı ise sert bir hal alır. Ancak lifli gıdaların bağırsakan geçişinde bu durum söz konusu değildir. Lifli gıdalar daha yumuşak bir halde atılır vücuttan bu da kabızlığı engeller.

Dışkılamanın Ertelenmesi

Dışkının bağırsakta bulunduğu sırada suyunun çekildiğinden bahsetmiştik. Dışkılamanın ertlenemesi de buna bağlı olarak dışkının daha da sertleşmesine neden olmaktadır. Bu nedenle ihtiyaç hissedildiği anda dışkılama yapılmalıdır.

Bağırsak Düğümlenmesi (Volvulus)

Bağırsak düğümlenmesi dışkının geçişini engelleyecek şekilde bağırsakların birbirine geçmesidir. Bağırsakların birbirine girmesi kan akışını engeller ve bölgede canlılığın yitirlmesine neden olur. Nedeni kesin olarak bilinmememekle birlikte viral enfeksiyonlara bağlı olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Dışkının geçişinin engellenmesi doğrudan kabızlığa neden olmaktadır.

Anal Fissür ( Makat Çatlağı )

Anal fissür hastalığı kabızlığa bağlı oluşur. Sertleşen dışkı anüsten geçişi esnasında makat derisinde yara ve yırtıklar oluşturur. Bu yara ve yırtıklar dışkılama esnasında cam kesiyormus gibi acıya neden olur. Bu durum ise dışkılamanın ertelenmesine neden olarak kabızlığın kronk bir hal almasına neden olur. Anal fissür ve kabızlık bir kısır döngü içerisinde birbirini tetikleyen sorunlardır.

Hareketsizlik

Fiziksel akvite eksiliği kabızlığı tetikleyen durumlardan birisidir. Hareket halinde olunması, egzersiz yapılması bağırsak hareketliliğini olumlu anlamda etkiler. Hareketsiz kalınması ise bağırsak hareketlerinin daha yavaş olmasına neden olara kabızlığa neden olabilir.

Gebelik

Gebelikte hormonal değişimler yaşanması ve bebeğin anne karnında büyümesi kabızlık sorununun oluşmasına uygun zemin hazırlamaktadır. Gebe kadınlar arasında yapılan araştırmalar kabızlık görülme oranının %40 civarında olduğunu tespit etmiştir.

http://openaccess.inonu.edu.tr:8080/xmlui/handle/11616/764

Stres, depresyon, düzenli olarak kullanılan ilaçlarda doğrudan ya da dolaylı olarak kabızlık problemine neden olabilmektedir.

Kabızlıktan Korunmak İçin Neler Yapılmalı?

Kabızlık sorunu bir hastalığa bağlı olarak görülüyor ise hastalığın tedavi edilmesidir önceliklidir. Onun dışında beslenme kabızlık ile doğrudan alakalıdır. Bu nedenle beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi önerilmektedir. Lifli gıdalar, kepekli ürünler tercih edilmeli, beyaz un ve hamur işlerinden kaçınmak tavsiye edilir.Ayrıca sıvı tüketiminin arttırılması da kabızlığı önleyen durumlardandır. Bağırsak hareketlerinin düzenli olması için düzenli spor ve egzersiz yapılması da önerilmektedir.