Makat Kaşıntısı Neden Olur?

1950-2007 yılları arasındaki veriler kullanılarak yapılan bir araştırmada toplumun genelinde makatta kaşıntı şikayetinin %1-5 arasında görüldüğü, erkeklerde kadınlardan 4 kat fazla görüldüğü ve makatta kaşıntıya neden olan 100 farklı faktör olduğu tespit edilmiştir.(1) Bu yazımızda makatta kaşıntıya neden olan ve en sık karşılaşılan makat hastalıkları ele alınacaktır.

Makat Kaşıntısı Neden Olur?

Kaşıntı ciltte bulunan sinir uçlarının uyarılmasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Tıbbi olarak kaşıntı pruritus olarak adlandırılmaktadır. Makat bölgesinde olan kaşıntılara ise anal kaşıntı ya da pruritus ani ismi verilmektedir. Bu yazımızda makatta kaşıntıya neden olan durumlar ele alınacaktır.

Makatta kaşıntıya neden olan bazı durumlar şunlardır;

• Cildin tahriş olması (Dışkı kaçırma, Cildin nemli kalması (terleme))
• Enfeksiyona bağlı kaşıntı
• Kıl kurdu
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklara bağlı kaşıntılar (Herpes Simpleks Virüsü, HPV virüsü)
• Makat Hastalıkları (İç Hemoroid Memesi (Basur), Anal Fistül (Makat Fistülü), Anal Fissür (Makat Çatlağı))

Makatta kaşıntı şikayeti her yaşta ve cinsiyette insanda görülebilir. Ancak en sık 30-50 yaş arasındaki erkeklerde görülmektedir. (2)

Cildin Tahriş Olmasına Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Kaşıntılar

Dışkı Kaçırma yani Fekal İnkontinans istemsiz olarak gaz ve dışkı kaçırılması hastalığıdır. Makat kaslarının zayıflaması ya da işlevini yitirmesine bağlı olarak oluşmaktadır.

İstemsiz olarak dışkı kaçırılması tıpkı bebeklerde bez kullanılan dönemde pişik ve tahriş yaşanması gibi dışkı kaçırılması durumunda da yetişkinlerde tahriş ve buna bağlı olarak kaşıntı sorunu ortaya çıkabilmektedir.

Dışkı kaçırmanın yanı sıra ishal problemi de sürekli dışkı çıkışı anlamına gelmesinden dolayı bölgesel tahriş ve kaşıntıya neden olabilmektedir.

Cildin Nemli Kalması, Terleme

Terleme her insanın karşılaştığı normal bir süreçtir. Ancak makat bölgesinde olması rahatsız edici olabilmektedir. Özellikle yaz aylarında, dar pantolon giyilen zamanlarda terleme artarak kaşıntının ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

Enfeksiyona Bağlı Ortaya Çıkan Kaşıntılar

Kıl kurdu ve mantarlar enfeksiyona bağlı makat kaşıntısının en sık ortaya çıkan nedenlerindendir.

Mantar Enfeksiyonu

Mantar enfeksiyonu kadınlarda genital bölgede sık sık ortaya çıkan ve ciddi kaşıntılara neden olan bir sorundur. Mantar enfeksiyonuna bağlı kaşıntılar anal bölgede de görülebilirler.

Bu tür kaşıntıların tedavisi için mantarı tedavi etmeye yönelik ilaçlar kullanılmalıdır. Ayrıca tedavi süreci içerisinde kaşıntı sorunundan kurtulmak içinde içerisinde kortizon bulunmayan pruzon krem kullanılabilir.

Kıl Kurdu

Tıbbi olarak enterobius vermicularis olarak adlandırılan soruna kıl kurdu ismi verilmektedir. Genellikle çocuklarda hatta okul çağındaki çocuklarda görülmektedir.

Parazit kaynaklı olmasından dolayı temas yolu ile bulaşmaktadır. Ailede bulunan çocukta kıl kurdu görülmesi halinde temas kaçınılmaz olduğu için bütün ailenin tedavi olması gerekmektedir.

Parazitin bulaşması halinde belirtiler birkaç ay sonra görülebilir. Şikayetler başladıktan sonra parazitler dışkı da görülebilir.

Cinsel Yolla Bulaşan Kaşıntılar

Anal ve makat bölgesinde ortaya çıkan kaşıntıların en can sıkıcı nedenleri cinsel yolla bulaşan Herpes Simpleks Virüsü (Uçuk Hastalığı) ve HPV virüsüne bağlı olarak ortaya çıkan kondilom hastalığıdır.

Herpes Simpleks Virüsü (Uçuk Hastalığı)

Genital bölgede ve makat bölgesinde ortaya çıkan bir hastalıktır. Halk arasında uçuk hastalığı olarak bilinmektedir.

Ciltte ve mukozada içi su dolu kabarcıklar şeklinde görülmektedir. Dudaklarda ve ağız çevresinde görülebilmektedir. Farklı türleri bulunmaktadır. Bazı türleri ağrı, sızıya neden olabilmektedir.

Makat Siğili (Kondiloma Akuminata)

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan bir diğeri de kondilom hastalığıdır. En basit tabir ile anal bölgede ve makat bölgesinde ortaya çıkan siğiller olarak tarif edilebilir. HPV virüsüne bağlı olarak ortaya çıkar. Virüsün 200 den farklı türü bulunmaktadır. Farklı virüsler farklı bölgede siğil oluşumlarına neden olmaktadır.

Kişiye bulaştıktan sonra hızlı bir şekilde yayılabilir veya temas yoluyla başkasına bulaşabilir. Fark edilir edilmez tedavi edilmesi hasta açısından faydalı olacaktır.

Genital ve makat bölgesinde toplumda kişinin rahatsız olmasına neden olacak şekilde kaşıntıya neden olabilir.

Makat Hastalıklarına Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Kaşıntılar

Makat bölgesinde ortaya çıkan hastalıklarda anal bölgede ciddi düzeyde kaşıntıya neden olabilmektedir. Makat bölgesinde ortaya çıkıp kaşıntıya neden olan hastalıklardan en sık görülenler şunlardır; hemoroid, anal fissür, anal fistül.

Hemoroid ( Basur )

Hemoroid aşırı ıkınmaya bağlı olarak anal kanalda bulunan damarsal yapıların makat dışına sarkmasıdır. Sarkan bu yapılara hemoroid memesi ismi verilmektedir. Hastalık 4 evreden oluşmaktadır. İlk evrede memecikler makat içindedir. Bu nedenle ağrıya neden olmaz. Ancak ilerleyen evrelerde memeciklerin makat dışına sarkması ile birlikte kaşıntı şikayeti görülmeye başlar.

Hastalığın evresinin ilerlemesi ile birlikte kaşıntı da dahil olmak üzere görülen şikayetlerin dozunda artış görülür.

Anal Fissür ( Makat Çatlağı)

Anal bölgede en sık görülen hastalıklardan birisi de makat çatlağıdır. Kabızlığa bağlı olarak dertleşen dışkı makattan çıkışı esnasında makat derisinde yara ve yırtık oluşmasına neden olabilir.

Akut ve kronik olarak iki evresi bulunur. Kronikleşen durumlarda basur memesine benzer meme oluşur ve kaşıntı şikayetine neden olur.

Anal Fistül

Makatta oluşan apselerin tedavi edilmemesi ve kendi kendine patlaması sonucunda oluşur. Patlayan apsenin akıntısı bağırsak ile anüs arasında iki ucu açık bir boru oluşmasına neden olur. Makat hastalıkları arasında en can sıkıcı olanlardan birisidir.

Sürekli olarak akıntı şikayeti yaşamasına neden olur. Sürekli akıntı ise cildin tahriş olmasına ve kaşıntı şikayeti oluşmasına neden olmaktadır.

Makatta ortaya çıkan kaşıntıların tedavi edilmesi için mutlaka ortaya çıkış nedeni bulunmalıdır. Bu sayede sorun kalıcı olarak çözülebilir.

Tedavi sürecinde kaşıntı şikayeti yaşanmaması için kortizon içermeyen ve makat kaşıntıları için özel olarak üretilmiş pruzon pomad kullanılabilir.

Referanslar

1.Siddiqi, S., Vijay, V., Ward, M., Mahendran, R., & Warren, S. (2008). Pruritus ani. The Annals of The Royal College of Surgeons of England, 90(6), 457-463.

2.Ansari, P. (2016). Pruritus ani. Clinics in colon and rectal surgery, 29(01), 038-042.